Özgüven, bireyin kendi yeteneklerine, duygu ve düşüncelerine güvenmesi, çevresiyle sağlıklı ilişkiler kurabilmesi ve karşılaştığı zorluklarla baş edebilme yeteneğidir. Çocukluk döneminde gelişen özgüven, ilerleyen yaşlarda psikolojik ve sosyal uyumu etkiler. Bu nedenle, ebeveynler ve eğitimciler, çocukların özgüvenlerini geliştirmek için aktif bir rol oynamalıdır.

Çocuklarda Özgüven Nasıl Gelişir?

Çocuklarda özgüven, erken yaşlardan itibaren çevresel faktörlerin etkisiyle şekillenir. Çocukların özgüven gelişiminde etkili olan başlıca faktörler şunlardır:

1. Koşulsuz Sevgi ve Kabul Çocuklar, sevildiklerini ve kabul edildiklerini hissettiklerinde özgüvenleri artar. Ebeveynlerin, çocuklarını sadece başarılarına göre değil, varlıklarıyla değerli kılmaları önemlidir.
2. Bağımsızlık ve Sorumluluk Çocuklar, yaşlarına uygun sorumluluklar üstlendiğinde, kendilerini yeterli hisseder ve özgüvenleri güçlenir. Küçük görevleri yerine getiren çocuklar, karar alabilme becerisi geliştirir.
3. Hatalardan Ders Alabilme Özgüvenin oluşumunda başarısızlıkları kabul etmek ve onlardan ders çıkarmak önemlidir. Çocukların hata yapmalarına izin verilmeli ve hataların, gelişim sürecinin doğal bir parçası olduğu anlatılmalıdır.
4. Gerçekçi ve Olumlu Geri Bildirim Çocuklara yapılan geri bildirimler gerçekçi ve motive edici olmalıdır. Aşırı övgülerden kaçınılmalı, çaba ve ilerleme takdir edilmelidir. Örneğin, “Çok emek verdin, çabanı görmek çok güzel” gibi ifadeler kullanılabilir.
5. Duygusal Destek ve Empati Çocukların duygularını anlamak ve onlara duygusal destek sunmak, özgüven gelişimlerine yardımcı olur. Duygularını ifade edebilecekleri güvenli bir ortam sağlamak önemlidir.
6. Model Olma Çocuklar, çevrelerinden gördükleri davranışları örnek alarak öğrenir. Kendine güvenen ve başkalarına saygılı olan ebeveynler, çocukları üzerinde olumlu etkiler bırakır. Bu tutumları gözlemleyen çocuklar, benzer davranışları içselleştirirler.

Çocuklarda Özgüvenin Önemi

Özgüvenli çocuklar, hayatın her alanında daha mutlu ve başarılı olma eğilimindedir. Sağlıklı bir özgüvenin kazandırdığı başlıca olumlu etkiler şunlardır:

• Bağımsız Karar Alma ve Düşünme: Özgüveni yüksek çocuklar, kendi başlarına karar verebilir ve sorumluluk alabilirler. Bu özellik, ilerleyen yaşlarda daha bağımsız ve inisiyatif sahibi bireyler olmalarını sağlar.
• Sosyal Beceriler: Özgüvenli çocuklar, sosyal ilişkilerde kendilerini rahat ifade edebilir ve akranlarıyla daha sağlıklı iletişim kurarlar.
• Akademik Başarı: Kendine güvenen çocuklar, eğitim hayatlarında daha aktif ve motive olurlar. Başarısızlıklar karşısında pes etmeden tekrar denemek için azim gösterirler.
• Duygusal Dayanıklılık: Zorluklar karşısında pes etmeden çözüm yolları arayan özgüvenli çocuklar, stresle başa çıkma konusunda daha dayanıklıdırlar.

Çocuklarda özgüven gelişimi, onların psikolojik sağlamlık kazanmasında ve sağlıklı bireyler olarak yetişmelerinde önemli bir rol oynar. Ebeveynlerin ve eğitimcilerin, çocukların özgüven gelişimini desteklemek için bilinçli, sabırlı ve tutarlı bir yaklaşım sergilemeleri gerekmektedir. Unutulmamalıdır ki özgüven doğuştan gelen bir özellik değil, gelişen ve öğrenilen bir beceridir. Bu nedenle, çocuklara kendilerini keşfetme ve deneyimleyerek öğrenme fırsatları sunmak, onlara sağlıklı bir özgüven kazandırmanın en değerli yoludur.

Psikolojik Danışman : Sedat KAYA